Turystyczne Forum Wiedzy

Wejherowo

02 wrzesień 2011r.

To urodziwe miasto kaszubskie, liczące ponad 40 tys. mieszkańców leży w malowniczej dolinie rzeki Redy, obramowanej od południa i północy wielkimi połaciami lasów, porastających wyniosłe wzniesienia morenowe. Jedno 2 nich wysokości 102 m n.p.m., położone 2 km na południe od miasta dźwiga na sobie pozostałości starego słowiańskiego grodu, który strzegł pradawnego szlaku drożnego, biegnącego z południa do Bałtyku. Poprowadzono go doliną rzeki Białej, którą w XVII w. nazwano (w związku z budową Kalwarii Wejherowskiej) Cedronem. Ciek ten przeciska się niemal przez środek miasta i uchodzi do Redy. Niegdyś poruszał wejherowskie młyny, które zapoczątkowały późniejszy przemysł, reprezentowany współcześnie przez duże zakłady, związane z rolnictwem i leśnictwem, a także budowlane, odzieżowe i inne. Miasto jest wyróżniającym się od okresu międzywojennego ośrodkiem działalności kulturalnej, znanym z wybitnych osiągnięć teatru amatorskiego, rozwoju twórczości artystów ludowych, organizacji głośnych Festiwali Pieśni o Morzu, sesji naukowych dotyczących regionu itp. Od 1968 r. czynne jest tutaj jedyne tego rodzaju w Polsce Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, zorganizowane z inicjatywy Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Działalność wystawienniczą rozpoczęło w 1972 r Wejherowo należy do młodszych miast Pomorza Gdańskiego. Powstanie swoje w 1643 r. i uzyskanie od króla Jana Kazimierza w 1650 r. prawa miejskiego chełmińskiego zawdzięcza wojewodzie malborskiemu Jakubowi Wejherowi, właścicielowi miejscowych dóbr. Dzierżyli je następnie Radziwiłłowie. Sobiescy, Przebendowscy, kupiec gdański Gibsone i junkrzy pruscy Keyserlingo-wie. Usamodzielniło się dopiero w 1808 r. W XIX w., po utworzeniu w 1818 r. powiatu wejherowskiego rozpoczęła się germanizacja miasta. Przybrała ona tutaj szczególnie ostre formy, ale natrafiła na zacięty opór ogółu ludności kaszubskiej, która wiążąc polskość z katolicyzmem tworzyła nieprzezwyciężoną barierę narodową. Buta licznych Niemców wejherowskich nie załamała się po przyłączeniu miasta w 1920 r. do Polski. Podtrzymywały ją dywersyjne ośrodki nacjonalistyczne, działające za pobliską granicą. Przez caty okres międzywojenny notowane były objawy wrogości wobec narodu polskiego, przygotowywano się do rozprawy z polską ludnością, która nastąpiła rzeczywiście po 1 września 1939 r. Ze szczególną zajadłością prowadziły władze hitlerowskie na tym terenie akcje eksterminacyjne. Wyniszczono polską inteligencję, wymordowano działaczy polityczno-społecznych, wiele osób wystano do obozów koncentracyjnych. W Wejherowie urządzono bazę gestapowską, która formowała transporty skazanych na śmierć mieszkańców Pomorza do Piaśnicy ("W Lasach Piaśnickich"). Te okrutne czasy przypominają tablice i skromny pomnik przy głównej ulicy miasta, na którym widnieje 46 nazwisk ofiar hitlerowskiego barbarzyństwa. Pomnik ustawiono przed budynkiem dawnego gimnazjum wejherowskiego, otwartego w 1866 r. Ta zasłużona dla polskości placówka, w której wykłady języka polskiego utrzymały się do 1907 r. wydała wielu wybitnych działaczy i naukowców. Działało w niej od 1871 r. kółko filomackie o nazwie ..Wiec". Kierowa! nim jakiś czas uczeń Antoni Muchowski, wcześniej uczestnik powstania styczniowego, zesłaniec na Sybir. Miłośników przeszłości i zabytków interesuje układ przestrzenny miasta, wytyczony w połowie XVII w. oraz domy z XVIII i XIX w. przy dawnym rynku, m.in. szpitalik-przytułek z 1757 r. z narożnym podcieniem. Sąsiaduje on z kościołem farnym, wzniesionym w połowie XVIII w. i rozbudowanym w 1927 r. Wyróżnia się swoją architekturą pobliski ratusz z 1908 r., zwieńczony ładną wieżyczką. Interesującym zabytkiem jest kościół Reformatów, wzniesiony w 1650 r., z barokową fasadą i gotycką brytą nawy i prezbiterium Bogate, późnobarokowe wyposażenie pochodzi głównie z XVIII w. Dawny klasztor zaadaptowali Prusacy na cele szkolne. Zwiedzając kościół warto obejrzeć ciekawe krypty Wejherów w podziemiach, udostępniane turystom. W rozległym parku miejskim znajduje się pałac, wzniesiony w 1800 r., rozbudowany w 1857 r. Na wzgórzach leśnych umiejscowiona jest Kalwaria Wejherowska, którą tworzy 25 kaplic, głównie z XVII w., niektóre o dużej wartości artystycznej. Układ przestrzenny zespołu oparto na pomiarach terenu w Jerozolimie celem odzwierciedlenia drogi krzyżowej Chrystusa prowadzonego na Golgotę.