Turystyczne Forum Wiedzy

wakacje nad morzem w Polsce

Jastarnia

23 lipiec 2013r.

JASTARNIA Jastarni chyba nikomu nie trzeba przedstawiać. Obok Helu i Jastrzębiej Góry to najbardziej znane letnisko północnych Kaszub, które na swą renomę zapracowało już w okresie międzywojennym. IIIWspółczesna Jastarnia powstała z połączenia Jastarni (tak zwanej Puckiej) i Boru (Jastarni Gdańskiej). Bór, należący do Gdańska, ^yj jeszcze w końcu XVII wieku był osadązamieszkałąprzez protestanc-ką ludność pochodzenia niemieckiego. Rozwijał się wówczas dyna-miczniej od Jastarni. Z czasem proporcje się odwróciły, a ludność Boru przeszła na katolicyzm i uległa kaszubizacji. Do dziś jednak rozróżnić można w języku kaszubskim mieszkańców dialekt jastar-niański i borowiecki. Do anegdot przeszły psikusy i złośłiwostki, jakich nie skąpiły sobie obie społeczności. Jeszcze w latach 20. nie było w Jastarni żadnego pensjonatu, a nieliczni wczasowicze przybywali tu przez Hel lub łodziami z Pucka. Jak pisze w swych wspomnieniach długoletni proboszcz ks. Paweł Stefański, w Jastarni był tylko jeden leciwy koń, którego co rano właściciel wraz z rodziną stawiał na nogi podobno za pomocą drąga. Wydany w 1924 roku przewodnik po województwie pomorskim, zachęcając do odwiedzenia Jastarni, instruował turystów, jak tu dotrzeć: „ Do Jastarni można przybyć z Gdańska łodziami żaglowemi, którymi mieszkańcy tutejsi wożą w piątek ryby na targ. W Gdańsku stoją oni przy Fischmarkt, skąd odpływają do domu po ukończeniu targu w południe. Chętnie zabierają ze sobą gości. Cena za przewóz według umowy. Jazda długa, przy bardzo korzystnym wietrze trwa godzin cztery, przy wietrze przeciwnym dziesięć godzin ". Dopiero budowa kolei i otwarcie portu przyśpieszyły rozwój wsi. Wciągu niespełna 15 lat Jastarnia z zapadłej wioski przemieniła się w popularny kurort, f Kościół Obecnie jest jedną z najładniejszych nadmorskich miejsco- K w Jastarni wości Wybrzeża Bałtyku. Wszystkim, których interesuje historia Jastarni, polecamy dwie wydane przez nasze wydawnictwo publikacje: powstałą w końcu XIX wieku książęczkę ks. Gołębiowskiego „ Obrazki rybackie" oraz doskonałe wspomnienia z okresu międzywojennego, także księdza, Pawła Stefańskiego „ Wspomnienia z Jastarni 1917-1939". H (Mi Neobarokowy kościół rybacki jest sztandarowym zabytkiem Jastarni. Wybudowano go, w okresie międzywojennym z inicjatywy. cytowanego powyżej ks. Pawła Stefańskie-1 go. Specyficzny nastrój kościoła związany'' jest z jego marynistycznym wystrojem. Uwagę zwraca ambona w kształcie łodzi na spienionych fałach. Tutejsze oragny, według kustosza katedry oliwskiej, z powodzeniem mogą konkurować z powszechnie znanymi organami oliwskimi. Kościół, choć wybudowany jeszcze przed wojną, ostatecznie wyposażono dopiero pod koniec lat 40. Chata rybacka, usytuowana w centrum miasta przy ul. Rynkowej 10, to jedno z trzech jastarniańskich muzeów rybackich. Jest to zachowana oryginalna chałupa rybacka z wyposażeniem z końca XIX wieku. Na ekspozycji prezentowane są sprzęty rybackie stosowane na półwyspie w okresie od XV do połowy XX wieku. Muzeum funkcjonuje pod patronatem tutejszego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego. Poza sezonem otwierane jest po uprzednim zgłoszeniu telefonicznym (058 675 23 04). Rybacki port powstał w latach 30. XX wieku na granicy Jastarni i Boru. Plany budowy hówingi pojawiały się już w końcu XIX wieku, ale dopiero rozwój Maszoperie We wspomnieniach o rybackich zwyczajach i pracy nieraz usłyszymy o maszo-periach lub maszopach. Dla większości turystów są to słowa nieznane. Pochodzą one z języka holenderskiego i oznaczają związek, zrzeszenie. Przez stulecia rybacy łączyli się w grupy, by uprawiać trudne i ciężkie rzemiosło rybackie. Maszoperie, zależnie od miejscowości, liczyły 30-40 osób w Jastarni, po 15-25 w Kuźnicy; Na podstawie zasięgu ich występowania jednoznacznie można było określić obszar żywej kultury kaszubskiej, bowiem rybacy nięmtóecy nie tworzyli maszopćrii. Jeszcze na początku XX wieku maszoperia istniała w Wierzchucinie koło Żarnowca, a pamiętano też o maszoperiach łebskich. Powstały one głównie w celu połowu łososi i węgorzy. Każda z nich posiadała ściśle określoną część plaży i zatoki, tak aby wzajemnie sobie nie wchodzić w drogę, W związku z tym, iż ilość ryb występujących w poszczególnych miejscach nie była jednakowa, rokrocznie maszoperie zmieniały swoje „działki". Jak wspomina ks. Stefański, przed wojną'w Jastarni działało sześć maszoperii, kierowanych przez: Dawida Piepera, Jana Konkela, Feliksa Konkela, Pawła Konkela, Alberta Kohnke i Wiktor Kohnke. miejscowości jako letniska zmusit ostatecznie wtadze do realizacji przedsięwzięcia. Wraz z portem wybudowano przystań żeglugi pasażerskiej. Obecnie we wschodniej części basenu portowego działa ośrodek żeglarstwa sportowego i baza płetwonurków. Latem z portu można wypłynąć w krótki rejs po zatoce lub popłynąć do Trójmiasta. Bosmanat w porcie rybackim to swoiste małe muzeum. Dzięki dobrym kontaktom z rybakami tutejszy bosman zgromadził pokaźną ekspozycję starych sprzętów rybackich oraz gospodarczych. Jej część stanowią też sprzęty wyłowione przez jastarnian. Wspominając o zatopionych kotwicach i łodziach, których wcale nie jest tak mało, nie sposób pominąć lokalnego wrakowiska. By je zobaczyć, trzeba przejść na wschodnie nabrzeże i potem wzdłuż brzegu udać się około 300 m w stronę Juraty. BÓR, stanowiący do 1954 roku oddzielną wieś, graniczył „o miedzę" z Jastarnią. Do dziś zachował się przy ulicy Sychty krzyż oznaczający granicę między Jastarnią a Borem. W pobliżu wspomnianego wrakowiska znajduje się dawny cmentarz borowski. Dziś zachował się z niego jedynie porośnięty dzikimi różami kopiec zwieńczony krzyżem. Obok Cmentarzowej Góry działa prywatne muzeum rybackie Pod Strzechą, należące do szkutnika Juliusza Strucka. Poza sezonem otwierane jest na żądanie, a w sezonie można je zwiedzać w godz. 10-18. Prezentowane są tu sprzęty rybackie, a na życzenie obejrzeć można także działający na parterze warsztat szkutniczy. Spacerując po dawnym Borze, warto dotrzeć w rejon ulic Szkolnej i Ceynowy, gdzie znajduje się wybudowana w 1873 roku 1. kościół; 2. muzeum; 3. muzeum; 4. muzeum; 5. kaplica; 6. dom zdrojowy; 7. latarnia kaplica św. Rozalii, patronki Boru. Według legendy, borowianie zwrócili się pod jej opiekę w czasie ostatniej zarazy i choroba szybko minęła. Rokrocznie odbywa się procesja z jastarniańskiego kościoła do tej zabytkowej kapliczki. Latarnia Morska w Jastarni znajduje się na zalesionych wydmach na wysokości ul. Zdrojowej. Ustawiony na betonowym cokole metalowy cylinder mierzy 13,3 metra i jest najniższą latarnią morską na polskim Wybrzeżu. Latarnia jest sterowana automatycznie i ma zasięg 10 mil morskich (ok. 18,5 km). Dom Zdrojowy położony jest obok latarni morskiej, na granicy nadmorskiego lasu i bałtyckiej plaży. Pierwszy obiekt o tej nazwie wybudowano tu w latach 30. XX wieku. W okresie PRL gospodarował w nim Fundusz Wczasów Pracowniczych. Po sprywatyzowaniu na początku lat 90. okazało się, że Dom Zdrojowy jest w nie najlepszym stanie technicznym, a koszty ewentualnego remontu byłyby horrendalnie wysokie. Prywatny właściciel zdecydował się na rozbiórkę starego Domu Zdrojowego i wybudowanie nowoczesnego, ekskluzywnego obiektu na miarę XXI wieku. Nowy Dom Zdrojowy, z kompleksem SPA (m.in. basen, sauna, jacuzzi, łaźnia parowa i tepidarium), otwarto w 2004 roku. Schrony bojowe, tzw. Ośrodek Oporu Jastarnia, to pozostałość polskich umocnień z 1939 roku, znajdują się na zachód od Jastarni i przecinają półwysep od Zatoki Puckiej po Bałtyk (na wysokości kempingu Maszoperia). Tworzą go 4 schrony - Sokół (nad terenie kempingu), Sabała (przy linii kolejowej), Sa-ragossa (w lesie na wydmie) oraz Sęp (na plaży bałtyckiej). Prace budowlane przy schronach miały być ukończone 15 września 1939 roku i wybuch wojny zastał te obiekty jeszcze niewyposażone. Największy i najważniejszy z nich, znajdujący się przy linii kolejowej ciężki (ściany o gr. 180 cm) schron bojowy Sabała mieścił stanowisko dowodzenia tego ośrodka oporu i był przygotowany na ostrzał pocieskami artyleryjskimi do 220 mm. Bojowym wyposażeniem schronu miały być armata ppanc. 37 mm, 3 cekaemy, 1 erkaem, 2 wyrzutnie rakiet oświetlających i opancerzony reflektor. Schron posiadał własny agregat prądotwórczy i centralę telefonicznę. Wokół schronu rozmieszczone były przeszkody przeciwpiechotne i wykonana z szyn przeszkoda przeciwpancerna. Drugi z ciężkich schronów - Sęp stoi na plaży od strony pełnego morza. Jego ściany są najgrubsze i mierzą do 330 cm. Bunkier był wyposażony w cekaem, armatę ppanc. i moździerz. Bunkier Saragossa (ściany do 180 cm) dysponował cekaemami, erkaemem, wyrzutnią flar świetlnych oraz opancerzonym reflektorem. Czwarty ze schronów - Sokół osłaniał łąki od strony Zatoki Puckiej. Wykonano go z żelbetu o grubości do 220 cm. Na jego wyposażeniu miały znajdować się również cekaemy, erkaem oraz opancerzony reflektor.

ocena 3,5/5 (na podstawie 26 ocen)

kurorty, port Rybacki, Jastarnia, Półwysep Helski, wczasy, Wakacje, Bałtyk, Muzeum, Pomorze, Zatoka Pucka