Turystyczne Forum Wiedzy

Gdańsk. Dzieje Miasta

25 październik 2011r.

Syn Świętopełka — Mściwój II stanął wobec trudnej sytuacji spowodowanej naciskiem sił niemieckich (Krzyżacy i Branden-burczycy). Zawarł on 15 lutego 1282 r. w Kępnie układ z Przemysłem II księciem wielkopolskim, na mocy którego po śmierci Mściwoja Pomorze Gdańskie miało przypaść drugiemu sygnatariuszowi traktatu. Niedługo jednak Przemysł II sprawował władzę w Gdańsku, po śmierci Mściwoja II (1294) został zamordowany w Rogoźnie w 1296 r. Po jego śmierci na krótko tylko przejął władzę książę Leszek, syn Sambora II z Tczewa. W styczniu i czerwcu 1298 r. bawił w Gdańsku "Władysław Łokietek, obejmując tu władzę. Najstarszy zachowany dokument, wystawiony i opatrzony pieczęcią przez władze miejskie Gdańska, pochodzi z 1299 r. Pieczęć zdobna jest sylwetką dwukasztelowej kogi, statku kupieckiego używanego na Bałtyku od XII w. Napis na pieczęci brzmi: SIGILLUM BURGENSIUM IN DANTZIKE. Nie można z całą pewnością stwierdzić, że był to najdawniejszy herb miasta. Szereg miast nadbałtyckich używało w tym czasie podobnych znaków na pieczęciach. Statek kupiecki mógł po prostu oznaczać portowy charakter Gdańska. Powrót Gdańska pod władzę Łokietka nie przyniósł trwałego pokoju miastu. Król przybył ponownie do Gdańska w grudniu 1306 r., lecz osadzony tu poprzednio przez Wacława II czeskiego palatyn Święcą popadł w konflikt z Łokietkiem. W 1308 r. sprowadzone przez Święcę zastępy Brandenburczyków stanęły pod bramami miasta. Rezydujący w gdańskim zamku kasztelan Bogusza zwrócił się o pomoc do Krzyżaków, którzy wprawdzie wypędzili Brandenburczyków, lecz pozostali w Gdańsku. W nocy 13 listopada 1308 r. podstępnie wdarli się do miasta, paląc je i mordując mieszkańców. Zakończył się słowiański okres historii Gdańska trwający nie mniej niż trzy i pół wieku. Okres krzyżacki 1308—1454 Walki prowadzone przez Łokietka z Zakonem nie dały rezultatu. Bezskuteczne pozostały starania o odzyskanie Pomorza mimo wygranych procesów polsko-krzyżackich. Syn Łokietka, Kazimierz Wielki układem kaliskim z 1343 r. "darował" Gdańsk Zakonowi. Krzyżacy osiedliwszy się po zajęciu Gdańska na terenie dawnego zamku książęcego, przystąpili do rozszerzania go. Już w 1312 r. wydali dokument lokacyjny dla przesiedlonej na teren podgrodzia ocalałej z rzezi ludności Starego Miasta, zwąc tę osadę Hackelwerk (Osiek). W 1343 r. nadali prawo miejskie Głównemu Miastu. Główne Miasto (zwane po niemiecku Rechtstadt) jest określane w dokumentach łacińskim mianem urbs princi-palis, urbs primaria, a ponad pół tysiąca lat temu pojawiła się polska nazwa — Prawe Miasto. Terytorium Głównego Miasta wyznaczały początkowo ulice: Ogarna, Szeroka, Targ Węglowy, a 60%, część zabytkowa miasta — w 90%l Całkowicie zniszczonych było w Gdańsku 6 tys. budynków, częściowo zaś — 1300 budynków (razem 57,5 tys. izb mieszkalnych). Centrum Gdańska stanowiło dymiącą hałdę ruin. Do 1950 r. z tego rejonu wywieziono 2 min m3 gruzów, aby umożliwić wielką odbudowę i rekonstrukcję. Dnia 6 kwietnia 1945 r. pierwszy prezydent miasta Gdańska, Franciszek Kotus-Jankowski rozpoczął działalność, a 19 maja 1945 r. ukazał się wydany w Gdyni pierwszy numer Dziennika Bałtyckiego. W maju rozpoczęła się nauka w szkołach. Wkrótce powstała Regionalna Pracownia Planowania Przestrzennego, która w 1946 r. otrzymała zlecenie przystąpienia do przygotowania planu przestrzennego miasta. Odbudowa Gdańska musiała wziąć pod uwagę zupełnie nowe czynniki, które zaczęły oddziaływać po wojnie. Zniesienie sztucznej bariery, jaką była przedwojenna granica Wolnego Miasta, sprawiło, że na odcinku 20 km linii wybrzeża znalazły się dwa duże porty i związane z nimi zespoły miejskie rozdzielone w środku niedużym skupiskiem o charakterze wypoczyn-kowo-uzdrowiskowym, jakim jest Sopot. Projekt odbudowy Gdańska nie mógł być oderwany od planów rozwoju Gdyni i Sopotu. Zdecydowano, że powołane do życia w dniu 30 marca 1945 r. województwo gdańskie będzie miało, mimo wielkich zniszczeń, siedzibę w Gdańsku. Fakt ten przesądził o przystąpieniu do odbudowy (zagadnienia odbudowy Głównego Miasta omówiono w opisie trasy 1). Gdańsk powstał z jednej strony jako siedziba władz terenowych koncentrująca ośrodki władz wojewódzkich, z drugiej zaś stał się w stopniu znacznie większym niż przed zniszczeniem — ośrodkiem przemysłu okrętowego i towarzyszących mu zakładów.

wczasy, Gdańsk, miasto, dzieje, historia